POZA KADREM: Filip Springer & Michał Łuczak "14:11"

18 marca 2017 od 16 do 19
spotkanie literackie

Świat zaczął się rozpadać 7 grudnia 1988 roku o godzinie 11:41. 514 tysięcy ludzi straciło domy, 33 tysiące zostało rannych, 25 tysięcy zginęło, 917 budynków publicznych uległo zniszczeniu. Trzęsienie ziemi jakie tego dnia nawiedziło Armenię dotknęło 40 procent powierzchni kraju. 342 wioski, 21 miast, 170 fabryk. Wstrząs miał 7 stopni w skali Richtera. Wszystko to trwało czterdzieści siedem sekund. Najbardziej dotkniętym tragedią miastem był Spitak - ocalał tu jeden budynek.

W 2012 roku do Spitaka dociera Michał Łuczak, fotograf, który wraz z międzynarodowym kolektywem fotografów Sputnik Photos realizuje wieloletni projekt o rozpadzie Związku Radzieckiego i o świecie, który z tego rozpadu się wyłonił. Łuczak chce poprzez historię Spitaka opowiedzieć historię tamtego końca. Fotografując odkrywa jednak kolejne warstwy traum, którymi prowizorycznie odbudowane miasto przesiąknięte jest aż do płytkich fundamentów. Dziś Spitak to bowiem przede wszystkim osiedla lekkich baraków wzniesione tu krótko po trzęsieniu ziemi. Miały być tymczasowe, przetrwały już ćwierć wieku i nic nie wskazuje, by wkrótce miało się to zmienić.
Zdjęciom Łuczaka towarzyszy obszerny reportaż Springera.

Książka Łuczaka i Springera "11.41" to dokument utrwalający przede wszystkim niezłomność tych, którzy przetrwali. Ich podstawowym celem jest dziś zachowanie godności w warunkach, miejscu i czasie, które tę godność odbierają.

- Idziemy do ogrodu - pisze Springer - One ciągle mówią. Dają nam kawę, częstują wiśniami zerwanymi wprost z drzewa. Odpowiadamy na pytania. Słuchają. Opowiadamy, jak jesteśmy zdziwieni tym, że wszyscy z taką chęcią otwierają przed nami drzwi. Kiwają głowami. Mówią, że nie mogą już na nic liczyć, mogą tylko o tym mówić, i pokazywać. Została im nadzieja, że kogoś to wzruszy, że ktoś pomoże. Takie rzeczy już się tutaj zdarzały. Zastanawiamy się, czy powinniśmy im tę nadzieję odebrać, bo przecież tak by było uczciwiej. Może i uczciwiej, ale też i okrutniej. Więc tłumaczymy im, że jedyne, co możemy zrobić, to wszystko pokazać i opisać najlepiej, jak umiemy. Ale nie wiemy, co się z tym stanie dalej. Mówią, że rozumieją, że to i tak dużo.


Michał Łuczak – doktorant Instytutu Twórczej Fotografii w Opavie (Czechy) oraz absolwent języka hiszpańskiego na Uniwersytecie Śląskim, członek Sputnik Photos oraz współzałożyciel Fundacji Kultura Obrazu. Zajmuje się fotografią dokumentalną. Jest laureatem stypendium Młoda Polska dzięki, któremu powstała książka „Brutal”, polska Fotograficzna Publikacja roku 2013. Zdjęcia z książki pod tytułem “Brutal - retrospekcja” prezentowane były jako wystawa w warszawskiej Kordegardzie, Czytelni Sztuki w Gliwicach oraz londyńskiej Doomed Gallery. Nagradzany m.in. Magnum Expression Award oraz MioPhotoAward.


Filip Springer - Reporter, fotograf, współpracuje z "Dużym Formatem", "Polityką", "Tygodnikiem Powszechnym". Stypendysta Fundacji Herodot im. Ryszarda Kapuścińskiego. Autor książek reporterskich poświęconych przestrzeni, między innymi "Zaczynu. O Zofii i Oskarze Hansenach" (Karakter) oraz "Wanny z kolumnadą. Reportaży o polskiej przestrzeni"(Czarne), "13 Pięter" (Czarne), "Księgi zachwytów" (Agora SA), "Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast" (Karakter).